1 mei toespraak
Dames en Heren, Partij genoten en gasten. Dank dat U op deze 1e Mei hier aanwezig wil zijn op onze bijeenkomst.
Ik ontkom niet aan de constatering dat 1 mei wel erg dicht bij 30 april ligt.
Dat is natuurlijk al jaren zo, maar na 30 april van dit jaar lijkt dat nog veel meer dan anders het geval.
Na de laatste Koninginnedag, gecombineerd met een abdicatie en een plechtige inzwering van onze Koning is vandaag dat gevoel wel erg sterk. Als wij nu ook nog bedenken dat dit jaar het Koninkrijk 200 jaar bestaat is er alle reden om op onze 1 mei viering kort stil te staan bij de relatie tussen de sociaal democratie en onze constitutionele monarchie.
En die verbanden zijn sterker dan je op het eerste gezicht zou vermoeden. Zowel de constitutionele monarchie als de sociaal democratie vinden hun oorsprong in de Verlichting, ook wel de Eeuw van de Rede genoemd, een filosofische stroming in de 17e en 18e eeuw die zich o.a. afzette tegen het absolute koningschap als een van God gegeven recht. Trouwens ook in de “Acte van Verlatinghe” van 1581 namen de 7 Verenigde Provincies uitdrukkelijk afscheid van Philips II, die veel te absolutistische trekken vertoonde.
De ideeën van de Verlichting – zoals het bestrijden van bijgeloof, misbruik van macht in staat en kerk, intolerantie en het opkomen voor mensenrechten – inspireerden ook tot de Amerikaanse Onafhankelijkheid en de Franse revolutie. Zowel het liberalisme als het socialisme vinden hun oorsprong in de Verlichting.
Simplificerend kan men het motto van de Franse revolutie beschrijven als Liberte, Egalite en Fraternite. Dat is overigens nog steeds het motto van het huidige Frankrijk. Als wij naar dit motto kijken , dan wordt duidelijk dat de liberalen zich het meest thuis voelen bij de vrijheidsgedachte en de socialisten het meest bij de gelijkheidsgedachte.
Was de stichting van het Koninkrijk der Nederlanden in eerste instantie een reactie op de Franse revolutie en was het Congres van Wenen uit op een restauratie van de oude orde in Europa, toch bleven de ideeën van de Verlichting krachtig doorwerken. In 1848 waarde weer een sterke hervormingsdrang door continentaal Europa, die ook in Nederland resulteerde in een Grondwetswijziging, die de macht van de Koning sterk inperkte. In dit verband ontkomt men er niet aan de naam van liberaal Thorbecke te laten vallen.
De sociaal democraten zijn als duidelijk te onderscheiden beweging aan het begin van de 20e eeuw ontstaan. Zij wilden hun idealen van gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en solidariteit via democratisch parlementaire weg bereiken en namen afstand van de begrippen klassenstrijd en revolutie. Wij zijn reformisten.
De voorganger van de huidige PvdA, de SDAP, kende onder zijn leider Troelstra op zijn zachtst gezegd een wat ongemakkelijke relatie met ons koningshuis zeker na de gebeurtenissen in 1918. Later en zeker na de WO II zijn die relaties eigenlijk verbazingwekkend goed te noemen. Ik hoef hier alleen de namen van de socialistische premiers Drees, den Uijl en Kok te noemen en de wijze waarop die de regie namen bij respectievelijk de Greet Hoffman affaire, de Lockheed affaire en de positie van de vader van onze huidige Koningin en zo de positie van de constitutionele monarchie beschermden om dat te illustreren . De discussie over een republiek i.p.v. de constitutionele monarchie zijn op dit moment voornamelijk van theoretisch belang. Zeker na de speech van Koning Willem Alexander gisteren waarin hij zijn kijk gaf op een dienend en verbindend koningschap.
Genoeg gezegd over de relatie sociaal democratie en de constitutionele monarchie. Laten wij even stilstaan bij een andere politieke actualiteit. De positie van de PvdA in het onderwerp strafbaar stellen van illegalen. Ik meen oprecht dat dit niet zo in welk regeerakkoord dan ook terecht had mogen komen. Het gaat namelijk tegen elk rechtsgevoel in om mensen te criminaliseren louter om het feit dat ze hier zijn, maar door ons niet worden erkend als vluchteling. Hun misdaad is blijkbaar dat ze hier zijn, maar wij als maatschappij ze niet willen erkennen.
Juist de ideeën van de Verlichting kennen de individuele mens rechten toe en perken het machtgebruik van de staat in. Het is droef te constateren dat een partij die zo op angstgevoelens van mensen tamboereert en de ene keer angst voor moslims aanwakkert en exploiteert en de volgende keer Europa en Middellandse Zee landen als schrikbeeld opvoert, zoveel invloed heeft dat keurige liberalen en sociaal democraten overeen zouden moeten komen dat het louter illegaal hier verblijven gecriminaliseerd moet worden. Mij lijkt de beste oplossing dat het Kabinet eerst het advies van de Raad van State vraagt alvorens tot deze gelegenheidswetgeving over te gaan.
Onlangs heeft de Wiardi Beckman stichting naar aanleiding van de actuele praktijk vier klassieke sociaal democratische waarden weer in het zonnetje gezet: bestaanszekerheid, goed werk, verheffing en binding. Met deze waarden als kompas kunnen wij ook de drie grote hervormingen uit het regeerakkoord toetsen. Ik bedoel de hervorming van de arbeidsmarkt, de zorgmarkt en de woningmarkt. Het is goed dat met de sociale partners een sociaal en een zorgakkoord is bereikt, waarin de invulling van de hervormingen op de zorgmarkt en de arbeidsmarkt van de scherpste kanten is ontdaan. In de gemeentelijke politiek worden wij geconfronteerd met decentralisaties van bevoegdheden op het gebied van werk en inkomen, van de zorg en het jeugdbeleid. Dat er m.n. in de zorg bezuinigd moet worden erkent iedereen, anders worden de verworvenheden van onze opgebouwde verzorgingsstaat onhoudbaar. Dat wij dat doen via de filosofie van een participatie samenleving, die in de plaats komt van de verzorgingsstaat is goed te verdedigen. Het is logisch eerst de vraag te stellen wat kunt u nog zelf en wat heeft u daarnaast nodig om te participeren in plaats van de benadering wat kan ik niet en waar heb ik recht op. Wel zullen wij er scherp op letten dat de kwetsbare groepen in de samenleving toegang tot de voorzieningen blijven houden.
Nog een woord over de lokale politiek. We zijn hopelijk na een bewogen jaar 2012 in een wat rustiger vaarwater gekomen. Wij als PvdA vonden de bestuurbaarheid van Wassenaar belangrijker dan korte termijn politieke profilerings mogelijkheden. Daarom hebben wij ervoor gekozen een program voor een College van buiten te ondersteunen, samen met de VVD, het CDA, D66 en DLW. WWW en GL maakten een andere keuze. Ons uitgangspunt blijft dat wij geschillen op een constructief zakelijke manier willen overbruggen dan wel uitvechten. In dat proces sluiten wij geen enkele partij uit.
